محمد بن احمد اشعریابوجعفر محمد بن احمد بن یحیی اشعری (م حدود ۲۸۰ق)، از فقیهان و محدثان شیعه قرن سوم هجری قمری بود. برخی از علمای رجال وی را ثقه و برخی دیگر او را محدثی ضعیف دانسته‌اند. ۱ - معرفی اجمالیابوجعفر محمد بن احمد بن یحیی اشعری قمی، از سعد بن عبدالله، محمد بن عبدالجبار و محمد بن علی ماجیلویه حدیث آموخت. شیخ طوسی او را در ردیف کسانی آورده که از ائمه روایتی ندارند. [۲]
شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۴۹۳.
برخی از علمای رجال شیعه همانند نجاشی او را محدثی ثقه دانسته‌اند، در حالی که بیشتر علمای شیعه ابوجعفر را محدثی ضعیف دانسته و گفته‌اند که او هیچ اهمیتی به ناقل احادیث نمی‌داده و حتی توجه به صحت و سقم احادیث نیز نداشته است، بنابراین او شخصاً فردی موجه و موثق بوده، اما احادیث وی مورد اطمینان نیست. محمد بن جعفر رزّاز (م ۳۱۳ق)، ابن بطه، احمد بن ادریس و دیگران از او حدیث شنیده‌اند. ۲ - تألیفاتوی دارای آثاری چون الملاحم، الطب، مقتل الحسین، الامامه، المزار و نوادر الحکمه بوده است. کتاب النوادر او بسیار بزرگ و نیکوست. اهل قم آن کتاب را «دبّه شبیب» می‌خوانده‌اند، چون در شهر قم شبیب مردی سیرفروش و دارای دبّه‌ای بود که هرکس، هرگونه روغنی می‌خواسته از آن دبّه که خانه‌های متعددی داشته، برمی‌داشته است و این کتاب نوادر نیز مشتمل بر فواید گوناگون و جامع علوم و فنون بوده که همه طالبان علم از آن مستفیض و بهره‌مند می‌شدند، بدین‌جهت به دبّه شبیب نام گرفته بود. کتاب نوادر الحکمه خود شامل کتاب‌های التوحید، الوضوء، الصلاة، الزکاة، الصوم، الحج، النکاح، الطلاق، الانبیاء، مناقب الرجال، فضل العرب، الوصایا، الصدقه، السکنی، الاوقات، الفرائض، الایمان، النذور، العتق، التدبیر، المکاتب، الحدود و الدیات، الشهادات، القضایا و الاحکام بوده است. ۳ - وفاتاین فقیه و محدث شیعه در حدود ۲۸۰ق از دنیا رفت. [۱۸]
اعلمی، محمدحسین، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۱۶، ص۲۲۷.
[۱۹]
دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۲، ص۲۲۴۹.
۴ - پانویس
۵ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۶۰-۶۶۱، برگرفته از مقاله «محمد اشعری». رده‌های این صفحه : اشعریان | درگذشتگان سال 280 (قمری) | راویان شیعه قرن ۳ (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | فقیهان شیعه قرن 3 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 3 (قمری)
|